Pomnik Armii Czerwonej przy al. Wolności w Nowym Sączu w 2014 roku. Fot. Z / Twój Sącz

Rocznica wysadzenia pomnika Armii Czerwonej w Nowym Sączu

Początek 1946 r. partyzanci z antykomunistycznego podziemia uczcili wysadzeniem pomnika żołnierzy sowieckich, usytuowanym w Nowym Sączu przy Al. Wolności.

Początek roku 2020 to 74 rocznica tych wydarzeń:

W hołdzie PAMIĘCI uczniom gimnazjum Króla Bolesława Chrobrego Oddział Wypadowy AK ,, GROM”. Stanisława Piszczka ps ,,Okrzeja” w Nowym Sączu, którzy w tym miejscu z 1 na 2 stycznia 1946 roku wyrazili sprzeciw w walce o niepodległość Polski, wysadzeniem Pomnika Wdzięczności.”Sława Czerwonej Armii”.

Pomnik powstał na polecenie władz sowieckich w 1945 roku jako mogiła dla prawdopodobnie sześciu żołnierzy Armii Czerwonej,  poległych w trakcie ofensywy ze stycznia 1945 roku. Nad mogiłą żołnierską usytuowano łuk z płaskorzeźbą przedstawiającą czerwonoarmistów oraz napis „Za naszą sowiecką ojczyznę”.

Warto w tym miejscu przytoczyć list pana Jana Zająca, jednego z członków oddziału Stanisława Piszczka „Okrzei”. Opisuje on, iż przed wakacjami 1945 prowadzone były zbiórki pieniędzy na wybudowanie w Nowym Sączu pomnika „Ofiar Oświęcimia”. We wrześniu w szkolnej ławce poznał Stanisława Piszczka, z którym bardzo dobrze się dogadywał ze względu na podobne zainteresowania i przekonania. Zbierane pieniądze nie zostały przeznaczone na głoszony cel, lecz na pokrycie budowy pomnika Armii Czerwonej.

Wzbudziło to wielkie oburzenie i niezadowolenie wśród młodzieży, wynikające z oszukania mieszkańców. Bulwersowało również to, iż zaczęto go nazywać „pomnikiem wdzięczności” – jakby Polacy mieli być wdzięczni za krzywdy ze strony wyżej przytoczonego wojska . Pod koniec grudnia 1945 nastąpiła próba wysadzenia pomnika ładunkiem dynamitu, jednak nieudana ze względu na przechowywanie materiału, który wcześniej stracił swą wartość. Po kilku dniach udało się zrealizować wcześniej przygotowany plan, a do wysadzenia pomnika użyto miny przeciwczołgowej. Wybuch spowodował całkowite zniszczenie cokołu, który rozpadł się na części. Miejscowych partyjniaków bardzo ten fakt oburzył, dlatego zorganizowali wiec potępiający takie „barbarzyństwo”. Następnie kolaborująca władza postanowiła bardzo szybko odbudować hańbiący pomnik. Zachował się do 11 lipca 2015 roku, gdy po wielu wcześniejszych próbach usunięcia, nowosądecka władza postanowiła to uczynić.

źródła:
pl.wikipedia.org
Rocznik Sądecki 2000
Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu